Köpeklerin muhteşem yetenekleri veya benim tabirimle süper güçleri meslek hayatımın her anında beni şaşırtmıştır.

Bomba narkotik gibi branşlar  uzun süre detektör köpek eğitimi ile uğraşan kişiler için zamanla heyecan veremez hale gelebilmektedir.

2005 li yılların başında meslek hayatımda bu tip bir süreçten geçtiğim dönemde İskandinav ülkelerinden birinin vatandaşı olan  bir meslektaşım ile DNA köpekleri olarak tabir edilen köpekler üzerine sohpetler etmeye , adli tıp  anlamında bu köpeklerden nasıl faydalanabileceğimizi konuşmaya başlamıştık. Beni bu konuda araştırmaya iten ise bir üniversite kampüsünde tecavüze uğrayıp katledilen öğrenci bir kızımızın hikayesi olmuştu. bu tip taciz veya tecavüz olaylarında bu sapıklara ait deiller kapalı alanlarda cihazlarla kolaylıkla bulunabilirken, açık toprak ve çim alanlarda delile ulaşmak gerşekten zor oluyordu.

Uzun süre teorik anlamda bu işin uygulanabilirliği konusundaki tartışmalarımız akabinde amerikada katıldığım bir workshopta ilk defa DNA veya Forensic dog tabirini öğrenmiş , yabancı meslektaşlarımın da benzer çalışmalar yaptığına şahit olmuştum.

Daha zonra Hırvat meslektaşlarım Chirs ve Andrea nın organze ettiği Kadavra Köpekleri eğitim organizasyonuna katılmış, avrupanın farklı yerlerinden gelen meslektaşlarımla da konu hakkında uzun söyleşilerde bulunmuştum.

İstanbulda düzenlecek euroforensics fuarından önce bilgi dokümantasyon ve yapılan çalışmalarla deneyim anlamında da yeterlilik hissetmemden dolayı bir köpek hazırlamaya başlamıştım ardından da çalışmalara devam ettim.

Konvansiyonel Patlayıcı ve Narkotik detektörü köpeklerin daha çok partiküler koklama yaptıkları , mayın ve DNA köpeklerinin ise moleküler koklama yaptıkları şeklinde genel bir ayrım olduğunu söyleyebilirim. Eğer bir bomba veya narkotik köpeğini moleküler seviyeye çıkartırsanız çok fazla hatalı tepki alabilirsiniz , zira bu maddelerin içerisinde günlük hayatta kullanılan çok fazla kimyasal var ve bu kadar üst düzey hassasiyet kazandırılan köpeklerin hata yaptıklarına çok şahit oldum. Örneğin ırakta bir kontrol notasında uzaktan gelen bir kokunun köpeği nasıl yanılttığına ve zavallı araç sahibininaracının  saatlerce didiklendiğini gördüm. Amerika’da  yaşanan diğer bir olay ise mahkemelere taşınmış ve kokkul kuvvetlerinin ceza almasına neden olmuştu. yanyana yolculuk yapan iki kişiden birinin madde kullandığı , ancak köpeğin yanında oturan kişiye tepki vermesi üzerine gelişen olaylar pek de hoş değildi.

Düşünün askeri bir üste çalışıyorsunuz ve yüksek hassasiyeti moleküler arama yapan bir köpeğiniz var , elinize kıyafetlerinize sinmiş patlayıcı kokularına , kolluk küvetlerinin belindeki silaha veya mühimmata bile tepki verir hale gelebilirler.

DNA köpeklerinin çalışma prensibi ise , gözle bile zor görebileceğimiz kan ,sperm veya dokulara ulaşmaktır , dolayısı ile yüksel hassasiyet ve moleküler koklama gerektirir.

Yere veya duvarlara damlamış ve silinmiş bir kan lekesini , sperm kalıntısını bulabilecek hassasiyetteki bu köpekler , tecavüz veya cinayet gibi olaylarda , floresan cihazların kullanılamadığı ormanlık arazilerde oldukça etkin olmakla beraber , bir nevi gömülmüş kadavralar , toplu mezarlar , HRD ( human Remain Dog ) İnsan Parçası arama gibi alanlarda başarı ile kullanılabilmektedir.

2009  yılında DNA köpekleri konusunda başladığım çalışmalara öncelikle bir veteriner hekim arkadaşımın desteği ile kendi kanım ile başladım. Farklı kan grupları , farklı cinsiyet ve farklı yaş grupları ile de Köpeklerde çalışmaya devam ettim , iki aylık bir çalışmanın sonunda bir evin salonunda bir cc kan damlasını bulur hale gelen köpeğimin başarısı beni oldukça mutlu etmişti.

2011 yılındaki fuarda konu ile ilgili adli tıp , askeri ve emniyet kriminal yetkililerine kan bulan köpeğimle bir sunum yapmıştım. 

Fuardan sonra hız kesmeyerek bir laboratuvarda çalışan arkadaşım sayesinde de sperm kalıntıları konusunda da köpeği geliştirme fırsatım oldu , ABD deki tecavüz vakalarında tutulan istatistiklerde belirli yaş aralığındaki erkeklerin daha çok yer aldığı bilgisi üzerine benzer bilginin tr de olup olmadığını da araştırmıştım.

Beni tatmin edecek bilgiye ulaşamayınca internette geçmiş tarihli tecavüz haberlerinden hareketle tahmini bir yaş grubu aralığı oluşturmuştum. 

Bu tecrübeler ışığında projeyi askeri amaçlı kullanılacak ekipler oluşturmak için revize ettim .

Hedef şuydu ; mümkün olduğunca küçük ırk köpekler ile kırsal intikal yapan ekiplere destek olacak köpek terör unsurlarına ait ,  mağara , konaklama veya kamp alanlarında erkek ve kadın teröristlere ait , sperm , tükürük/balgam , kan , menstrüasyon hijyen ped lerini bulacak bulunan yerler gps ile işaretlenecek , daha sonra alınan numunelerden DNA tespiti  yapılarak , intikal boyunca alınan tüm numuneler eşleştirilecek , numunelerin kamp alanında bulunan yerleri ve analizlerinden hareketle grup içi hiyerarşi ve grubun kırsaldaki hareketliliği analiz edilecekti.

Köpeğin hazır olduğuna inanınca fuarda iletişime geçtiğim kurum yetkilisini aradım ve en azından kamp alanlarındaki numunelerin bulunabilmesi için demo yaptım.

Köpek işini fazlası ile yaptı , demoya katılanlar projeyi oldukça beğendi ve uygulanabilirliği için bir görüş almaları gerektiğini belirttiler. Beni arayacaklarını belirttiler.

Bir kaç hafta sonra benimle iletişime geşenlerim kurum dışı farklı insanlar olması beni oldukça işkillendirdi , rahatsızlığımı dile getirerek birlikte çlışamayacağımızı belirttim ve , hazırladığım iki köpeği ne yazık ki yurtdışına gönderdim. 

Sonrası malum , 17/25 ve 15 Temmuz, anlayacağınız bu şahıslarla çalışmadığım için ucuz yırtmıştım.

ÜLKEMİZDEKİ DURUM

Bu durumu aktarmadan önce kadavra köpekleri ile ilgili genel bir bilgilendirme yapmak isterim. 

1-Toprak üzerinde hayatını kaybetmiş insanları arayan kadavra köpekleri

2- Toprak altına gömülmüş kadavra köpekleri  

olmak kaydı ile farklı tip kadavra köpekleri dünyada kullanılıyor, ancak unutulmaması gereken diğer bilgi de bir kadavranın ölüm gerçekleştikten sonra farklı çürüme aşamalarının olduğunun bilinmesidir. Her aşamada baskın koku farklı olmaktadır.

Yani yeni ölmüş birine ait kadavra kokusu ile ölümünden 3 ay geçmiş bir kadavranın kokusu aynı olmamaktadır. temel anlamda bilinmesi gereken diğer konuda kadavra kokusunun havadan ağır olması sebebi ile sürekli yere çökme , yer yüzündeki oyuk ve deliklere birikme eğiliminde olmasıdır. Toprak üzerinde bulunan kadavranın kokusunu köpekler airscent ( havayı koklama ) yöntemi ile bulabilir ancak toprak altındaki kadavraların aranması daha çok moleküler çalışma gerektirir.

3-İnsan parçası (HRD) arayan köpeklerin ise çalışma prensipleri biraz daha farklıdır. İnsan parçası diyince kocaman kol veya bacaklardan bahsetmiyorum,  çok daha küçük parçaları kastediyorum. 

Bununla birlikte bir toprak kayması veya sel sonucu meydana gelen ölümlerde vücut bütünlüğünün bozulma durumuna göre Kadavra Köpekleri  arama kurtarma amaçlı da kullanılabilirler.

4-) DNA Köpekleri diğer adı ile fornesic dogs ise çok daha küçük miktarları ararlar dolayısı ile moleküler düzeyde arama yapmaları elzemdir. 

Gerek kadavra köpeklerinin gerekse DNA köpeklerinin diğer kullanım alanı ise suda boğulmalar sonucu cesedin aranması faaliyetidir. Kadavrada meydena gelen çürüme prosesi sonucu sudan hafif ama havadan ağır olan koku suyun üzerine çıkma eğilimindedir. Bu sebeple bu köepkler gerekli eğitimlerle suda arama çalışmalarında da başarılı olabilmektedirler.

Ülkemizde kolluk kuvvetlerine ait kadavra köpeklerinin olduğu biliniyor, eğitim sistemleri veya seviyeleri konusunda açıkçası pek bilgim yok, sadece yıllar önce bir jandarma perosneli kardeşim ile bir tv programı yapmış ve kolluk kuvvetlerinin eğitimi ile bilgi sahibi olmuştum.

Ezcümle , kadavra köpeklerinden Dna köpeklerine kadar olan oldukça farklı eğitim süreçleri kurumların kullanım alanları ve amaca yönelik olarak yapılmaktadır. BU konuda en önemli bilgi birikim ise köpeklerde koku tanıtım sistemleri başta olmak üzere ilerleme eğitimlerinde yaşanan olaylara yakın senaryoların çalışılmasıdır. Bununla birlikte aranılan her koku farklı bir karakteristiğe sahiptir. Önmüzdeki dönemde Koku ile başka bir yazıda bu detaylara değineceğim.

Özellikle DNA köğeklerinin kriminal vakalar,  olay yeri ekipleri ve adli tıp ekipleri için oldukça faydalı olacağı kanaatindeyim. Zira şahit olduğum dünyadaki örnekleri gerçekten çok iyi işler çıkarıyorlar.

The post DNA / FORENSIC DOGS ANTİKRİMİNAL BURUNLAR first appeared on Göktan Eker.

Bu yazımda bu başlıkları briaz daha açmak ve bir miktar daha bilgi vermek istiyorum.

İnsanlar huzur aradıklarında ilk akıllarına gelen “güvenlik” tir.  Yani toplumların huzurundan bahsedeceksek, güvenlik hizmetlerinin önemini tekrar tekrar belirtmemize gerek yok.

Ancak güvenlik uygulamalarının insan hakları ve özgürlük çizgisini zorlamaması geretiğini özellilke belirtmek isterim.

Alınan tüm güvenlik önlemlerine rağmen suçlar halen işlenmeye devam etmektedir ki suç insanlık tarihi kadar eskidir. Suç Toplumsal düzenin bir nevi virüsü gibidir.

Suç işlendikten sonra , suçluların yakalanması ve adalate teslim edilmesi süreci toplumsal huzur için güvenliğin sağlanması akdar önemlidir. Zira işlenen bir suçun ardından suçlunun yakalanamaması, adalete teslim edilememesi de oldukça önemli bir “huzursuzluk kaynağıdır.

pek tabi yakalanan suçluların toplumsal vicdan ve hukuk sistemi çerçevesinde cezalandırılmalarıda toplumsal huzurun bir parametresidir.

Modern toplumlarda bir suç işlendikten sonra adli güvenlik birimleri deillerden suçluya doğru hızla hareket etmek isterler, ülkemizde bu konuda son dönemlerde atılan teknolojik adımlar gerçekten takdire şayandır. Ancak bir çom batı devletlerinde kullanılan K9 ların ülkemizde yeteri kadar kullanılmadığını görüyoruz.

Adli Hizemtlerde kullanılan K9 lar köpeklerin insana nazaran üstün olan koku duyularının kullanılması ile görev yapmaktadırlar.

Yapılan araştırmalar köpeklerin koku alma özelliklerinin insanlardan kat be kat fazla olduğunu göstermiş, eğitim tekniklerinin gelişmesi ile de k9 ların kullanım alanları artmıştır.

Bu bağlamda K9 lar suç işlendikten sonra suç delilleri ve suçluların bulunmasında önemli rol oynayabilirler.

En basiti ile bir çok avrupa ülkesinde devriye köpekleri ateşli silahlara ait kovanları bulabilmek için eğitilmişlerdir. Düşünün kanunsuz bir silah kullanımının ardından kovanların hızlıca bulunması suçluya ulaşma konusunda kriminal labaratuvar çalışanlarına ne kadar çok yardımcı olacaktır.

Adli hizmetlerde kullanabilecek köpekleri şimdilik şu şekilde sıralayabiliriz. Tabii ki  kullanım alanı bu başlıklarla sınırlı değildir.

1-) İztakibi Köpekleri – Tracking Dogs

Kayıp yada kaçakların yürürken ayaklarının yere teması ile oluşan zilerin köpek tarafından takibini içerir. Bu izler yumuşak zeminlerde gözle görülebildiği gibi , sert zeminlerde izler görülmeyebilir. Ancak köpeğin gözle görülmese dahi bu izleri bulabilmesi adli birimlere fikir verebilir. örnek alınmasını sağlayabilir.

İzinin takip edildiği kişi hakkında köpeğin koklama şekline bakılarak yaş ,yaralı olma, cinsiyet gibi detaylar konusunda bilgi sahibi olunabilir.

2-) Koku Takibi Köpekleri- Men-trailing Dogs

Son bir kaç yılda köpekler insanların sadece ayaklarının izlerini bulmak için değil, gittikleri güzergahta havada asılı kalan veya güzergah üzerinde kokularının yapıştığı nesneleri koklayarak bulmaktadırlar.

Bu konuda özellikl KOCHER ( Kevin John Kocher)  metodu ile tüm dünyaya yayılan eğitim sistemi , giderek yaygınlaşmaya başlamıştır. İz takibinize nazaran daha hızlı hareket eden köpekler bir araç içinde veya arkasında dahi koku takibi becerisine sahip olabilmektedirler.

3-) Ceset Arama Köpekleri- Cadaver Dogs

Ceset arama köpekleri kriminal anlamda oldukça önemli bir branş olmasına rağmen halen bu konuda yüksek ihtiyaç sahibi bir durumda olmamıza rağmen ne yazık ki yeteri kadar gelişmiş bir branş değildir.

Ceset arama köpekleri sadece ceset değil ceset parçaları , daha önce ceset taşınmış veya cesetin temas ettiği alanları, cisimleri  veya  yerleri de tespit edebilirler.

Bu sebeple ceset arama köpğekleri cinayet suçları sonrası kullanılabilme açısından da oldukça önemlidir.,

Bu tip eğitimli köpekler sel, deprem, toprak kayması sonucu hayatını kaybetmiş kişilerin bulunmasında, toplu mezarlerın yerinin tespitinde ve benzeri bir çok konuda kullanılabilir

4-) DNA Köpekleri-   DNA Dogs

Dna köpekleri ceset arama köpekleri gibi suçluya ulaşma konusunda farklı bir kullanım alanına sahiptirler, insana ait sıvıların bulunmasında kullanılarak, ortamda bulunan insanalrın bu sıvılardan alınan örneklerle dna larının laınması yöntemi ile tespit edilmesini sağlarlar. kan, tükrük, adet, idrar dışkı, sperm gibi farklı bir çok konuda arama yapabilirler.

Dna köpekleri özellikle terörist harekliliğin olduğu dağlık alanlarda yaptıkları tespitlerle bir dna hareketlilik haritası çıkarılmasının sağlamasında fayda gösterebilir.

Arama yaptıkları özellikle açık alanda elde ettikleri bulgular suçluya ulaşmada önemli deiller elde edilmesini sağlayabilir.

5-) Koku Teşhis Köpekleri- Scent Identification Dogs

bazı avrupa ülkelerinde suç mahallinden alınan kokuların  bir koku bankasında saklanmaktadırlar. Suç mahallinden alınan koku ile şüphelilerden alınan kokunun eşleştirilmesinin hedeflendiği bu branşta , koku teşjhis köpekleri soruşturmayı yürüten saha ekiplerine fikir verebilmektedir.

The post Adli Hizmetlerde K9’ların Kullanımı-Forensic Dogs first appeared on Göktan Eker.