Kitaplar , dergiler benzeri yazılı kaynaklardan ki hepsi yabancı dilde, özellikle Avrupa’da, İngiltere’de ve Amerika’da köpekler ile ilgili ne tür organizasyonlar yapıldığını anlamaya çalışıyorduk. Benim gibi çok az şanslı insan o zamanlarda yurt dışında bu tip organizasyonları görme fırsatı yakalayabilirlerdi, ancak bu kadar kalabalık ve keyifli organizasyonların nasıl yapıldığına dair fikir edinmek için de uğraşırlardı.

Dog Show kelimesini ilk o tarihlerde görmüştüm, Almanya’da  Bir sokak afişinde gördüğüm dog show ilanı bana köpeklerin eğitimleri ile ilgili yapılan bir etkinlik olacağı fikrini vermişti.

Etkinlik alanına gittiğimde , 10 kadar ring tabir edilen tahminen 12×12 metrelik kare alanları görmüş , ortalarda gezinen yüzlerce köpek gözlemlemiş, masaların üzerinde tüyleri taranan köpekleri görünce merakım iyice artmıştı.

Bir süre sonra ring tabir edilen alanlara sorumlu bir kaç kişi geldi ve sıra ile köpekleri içeri almaya başladılar. Köpekler tek tek kontrol ediliyor, grup halinde arka arkaya koşuyorlar ve sahanın tam ortasındaki kişi tarafından gözlemleniyordu. Köpeklerin özellikle neden dişlerinin kontrol edildiğini ve erkek köpeklerin neden testislerinin kontrol edildiğini o gün çok da anlamamıştım.

Neredeyse birbirinin aynısı olan aynı ırkktaki köpeklerin neye göre sıralandığını anlamakta da zorluk çektiğimi belirtmeliyim. Sonradan hakem olduğunu öğrendiğim kişi köpekleri uzun uzun süzüyor, duruşlarına,  koşularına bakıyor , teker teker bir ileri bir geri koşmalarını istiyor ve onları sıraladıktan sonra birinci ikinci ve üçüncüyü seçiyordu.

Hemen her ringde birçok farklı ırktan köpek kendi ırkdaşları ile yarışıyordu. Alana ilk geldiğimde bu etkinliğin bir köpek eğitim etkinliği olmadığını daha çok köpek güzellik yarışması gibi bir şey olduğunu düşünmüştüm. Ancak köpekleri ve hakemleri  seyrettikçe bu etkinliğin bir köpek güzellik yarışmasından çok daha fazlası olduğunu düşünmeye başladığımı hatırlıyorum.

Beni bu etkinliğe götüren Alman meslektaşım bunun bana ırk standartları yarışması olduğunu, önce köpeklerin kendi ırkları içerisinden erkekler ve dişiler şeklinde yarıştıklarını akabinde seçilen erkekler ve dişilerin birlikte yarıştıklarını ve en sonunda o ırkın standartlara en yakınının seçildiğini aktardığında, organizasyonun köpek güzellik yarışması olmadığına emin oldum.

Yarışmanın sonuna kadar kalamadım ancak Alman meslektaşım bana işleyişi dönüş yolunda kısaca anlattı, hayranlıkla dinlediğimi ve bu ırk standartları yarışmalarının neredeyse bir yüzyıldır yapıldığını öğrendiğimde ki şaşkınlığımı hatırlıyorum.

Üzerinden yıllar geçti ve ülkelerde ırk standartları yarışmalarını yani dog showları ülkemizde organize eden Köpek Irkları ve Kinoloji Federasyonu ( Turkish Kennel Club da diyebiliriz ) yönetim kurulu üyesi olduktan sonra, her ırk standartları yarışmasında ilk dog show a gittiğim heyecanı tekrar tekrar yaşadım.

30 yıl sonra da olsa ülkemizde kinolojinin oldukça ilerlemesi, hele en son istanbul yarışmasında kırılan kayıt rekoru ( 1860 kayıt ) ile bu yazıyı kaleme almaya karar verdim.

Irk standartları yarışmasının ne olduğunu, neden ihtiyaç duyulduğunu  ve işleyişini, duyduğum heyecan ve sevinci kısaca siz değerli okurlarım ile paylaşmayı hedefledim.

Köpek Irkları ve Kinoloji Federasyonu’nun da üyesi olduğu FCI ( Fédération Cynologique Internationale-https://www.fci.be/en/ ) 22 Mayıs 1911de kurulmuş bir organizasyon, Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa ve Hollanda ulusal kennel clublarının yani her ülkede kurulmuş ırk derneklerinden oluşan ulusal federasyonların birleşerek kurduğu çatı bir organizasyon.

Bu organizasyon kısaca her ülkeye ait standartları belirlenmiş köpek ırklarının yaygınlaştırılmasını isteyen, sağlıklı köpeklerin üremesini hedefleyen ve en önemlisi ırkların korunmasını sağlayan bir organizasyon. Köpek ırkları denilince hemen her biri ait olduğu ulus ile özdeşmiş köpeklerden bahsediyoruz. Alman Çoban Köpeği, Belçika Çoban Köpeği , Hollanda Çoban Köpeği, Fransız Mastif, Avusturya Alp Çoban Köpeği ( Dachsbracke),Rus  Borzoi gibi ırkların o ülkelerin tarihlerindeki, kültürlerindeki yerlerini köpeklerin tarihçelerinden anlamak mümkün. Aynı bizim kangalımız gibi. ( Kangal Çoban Köpeği standardı KIF- Köpek Irkları ve Kinoloji Federasyonu tarafından hazırlanmış ve FCI tarafından kabul edilerek FCI ya bağlı tüm ülkelerde kabul edilerek uluslararası tescil sağlanmıştır.) 

Dog showlar tam da burada devreye girmektedir. Irkın ait olduğu her ülke tarafından belirlenen ulusal köpek ırkı standartlarının korunması için o ırka en yakın standarttaki (standart içerisinde anatomi ,fizyoloji ,davranış dengesi gözetilmektedir. ) köpeklerin seçilmesi, unvan verilmesi ve üretim programına dahil edilebilmesi ancak dog showlarla yani ırk strandartları yarışmaları ile mümkün olabilmektedir.

Sisteme bu yönden bakıldığında FCI onaylı bir seceresi olmayan köpekler safkan köpek olarak kabul görmemektedir. O ırka benzeyen olarak nitelendirebiliriz , ülkemizde de KIF/FCI seceresi olmayan köpekler için safkan demek yanlış olmaktadır. 

Nitekim İtalya mahkemeleri tarihsel gelişim göz önünde bulundurularak FCI şeceresine sahip olmayan köpeklerin o ırka benzer şeklinde ibraz edilmeleri talebini onaylamıştır. 

ŞECERE

Dog showlara sadece FCI tarafından onay görmüş şeceresi olan köpekler katılabilmektedir. Ülkemizde Köpek ırkları ve kinoloji Federasyonu ( ve üye dernekleri)  FCI’ın tek temsilcisi olarak Dog Showları düzenlemektedir.

Köpeklerin şecerelerinde en az 4 nesil geriye doğru atalarını görmek mümkün olmakla beraber atalarının dogshowlarda aldığı dereceler girdiği eğitim sınavları, yapılan röntgen kontrollerini, DNA testlerini de görmek mümkün olabilmektedir. Bu yüzden şecereli yavru köpeklerin gelecekteki tipi ve davranışları hakkında bir öngörüde bulunmak mümkündür. 

Şeceresiz şekilde kayıtsız, merdiven altı tabir edilen köpek edineceğinize barınaktan köpek edinin deyimini çok sık kullanmamın nedeni de tam olarak burada yatmaktadır.

IRK STANDARDI

Bir ırkın standardını FCI sitesinden indirmek mümkündür.(https://www.fci.be/en/Nomenclature/) yani benim köpeğim daha safkan demek gibi bir gaflete düşmeden önce ırk olduğunu düşündüğünüz köpeğinizin bu standartlara uygun olup olmadığının Irk hakemlerince değerlendirilmesi gerekmektedir. 

Her şecereli köpeğin ırk standartlarına tam uyucağağını da beklemek doğru bir yaklaşım değildir. Bu yüzen kinoloji var, şeceresi olsa bile ırkın korunması adına onaylanmış stadartta üretimin gerçekleşmesi için ırklar muhakkak yarışmalarda boy göstermeli ve hakemler tarafından değerlendirilmelidir. 

Unutmayın her ırk ait olduğu ülke ulusal kinoloji organizasyonu tarafından standartları belirlenerek FCI a tescil ettirilmiştir. Yani sahibi olduğunuzu düşündüğünüz sözgelimi bir Belçika Çoban Köpeği için şu  rengi , bu fiziği daha iyi bence standart bu olmalı diye bir yorum getirmeniz en hafif tabiri ile kinolojik  cahilliktir.

Bir çok köpek sahibi  tarafından ırk standardı deyince köpeğin  sadece dış görünüşü yani morfolojik yapısı anlaşılmaktadır. Oysa her ırkın kendine özgü davranışları da hakemler tarafından gözlemlenmektedir. Bir av köpeğinin meraklı halleri, bir afgan tazısının snob tavırları da ırk hakemleri tarafından yarışma esnasında değerlendirilir. Söz gelimi yarışma esnasında aşırı korkak veya aşırı agresif köpekler diskalifiye edilmekte ve üretim programından çıkarılmaları sağlanmaktadır. 

Bir köpeğin ırk standardı; Kafa yapısı( gözler, kulaklar, dişler vb.. ) , Boyun yapısı, Vücut Yapısı( sırt, bel göğüs, karın, kuyruk vb.. ) , Bacak yapısı,deri,  Kürk, Yükseklik Ağırlık ve benzeri bir çok parametrenin birleşiminden oluşur ve hakemlerce değerlendirilmesi ile bu standarda ne kadar yakın olduğu ortaya çıkar.

Oluşturulmuş bu standartlar o ırkın yaptığı işi ( söz gelimi çoban köpeği) en iyi yapabilen bireyler göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. Yani köpeğinizin güzel bir köpek olması, ırk standardının yüksek olması anlamına gelmez. Göz renginin doğru olmaması uzaktaki tehlikeyi görmesine engel olabilir, ayak açılarının doğru olmaması tehlikeyi bertaraf etmeye çalışırken dengesini kuramaması anlamına gelebilir, kalça displazisi olması uzun ve etkin görev yapmasını engelleyebilir, doğru olmayan kulak yapısı tehlikenin sesini algılamada köpeğin dezavantajlı duruma düşmesine sebebiyet verebilir, Yanlış kuyruk yapısı koşu ve manevralarda köpeğin zorlanmasına neden olabilir.

FIT FOR FUNCTION- deyimi ırk stadartları hakemleri için oldukça önemli bir parametredir. Yani bir ırkın standardı sadece belirtilen ölçüleri yerine getirmesi ile değil, o ırkın onlarca yıllık seleksiyon sürecinde yaptığı işin de doğru bir şekilde yapılabilmesini sağlayacak stadartları kapsamaktadır.

Görüldüğü gibi ırk standardı bir güzellik standardı değildir. Nesiller boyu selekte edilen köpeğin ırkına özgü anatomi , fizyoloji ve davranış kalıplarını içeren komplike bir parametreler bağlantısıdır. Yoksa bizler gibi hayvan severler için bir köpeğe güzel diğer bir köpeğe çirkin ya da daha az güzel demek mümkün değildir. 

Irk standartlarının iyi korunduğu , köpek nesillerinin sağlıklı yetiştiği toplumlara baktığımızda sokak ve barınaklara bırakılmaların da neredeyse ortadan kalktığını görüyoruz. Ülkemizde ise tam tersi Merdiven altı tabir edilen ırkın özellikleri göz ardı edilerek sadece maddi beklenti ile yapılan eşleştirmeler sonucu, yani KIF/FCI seceresiz üretimin sokak köpeği sorununu beslediğini görebiliyoruz.

DOG SHOW A KATILIM

KIF/FCI şecereli bir köpeğiniz varsa Federasyonumuzun www.kif.org.tr web sitesinde ilan edilen dogshowlara veya federasyonumuza üye ırk derneklerinin organizasyonuna  önceden kayıt yaptırmanız gerekmektedir. Yani show günü gelip de ben de katılmak istiyorum şeklinde bir uygulama yok. Zira kayıtlar yarışmaya bir hafta önce kapatılıyor. Bunun sebebi ise yarışma kataloğunun hazırlanması, bu katalog kapsamında da ring akış programının çıkarılması.

Yani yarışmadan önce siz köpeğinizin hangi ringde hangi hakem tarafından saat kaçta hangi rakiplerle ( aynı ırk ve kategoride ) yarışacağını önceden biliyor olmanızı sağlamak, akışın programlı bir şekilde ilerlemesini sağlamak aynı zamanda yarışmaya gelen köpeklerin refahı açısından da son derece önemli. Saatlerce ring yakınında sıra beklemek gerek köpeğinizi gerek sizi strese sokacağından bu akış programına özellikle önem verilmektedir.

YARIŞMA KATEGORİLERİ

Irk standartları yarışmasında köpeğinizin yaşına göre şu kategorilere göre yarışabilmektesiniz:

Baby Class- 3-6 ay

Pupy Class 6-9 

Junior Class 9-18 

İntermediate Class 15-24

Open Class 15 ay  ve  üzeri 

Champoin Class 15 üstü yetişkin sınıflarda şampiyon sertifikası olanlar ( en az bir ) 

Working Class 15 üzeri  BH, IGP , ( arama kurtarma ) 

Veteran Class  minimum 8 yaş üstü 

Yani sorumlu bir köpek sahibi veya yetiştirici iseniz , köpeğinizin bebeklikten itibaren doğru gelişimini, sosyalleşmesini, ırk olarak güçlü yanları ya da zayıf yanlarını, hatta eğitim süreçlerini görebileceğiniz,  bir yarışma metodolojisi var. Bebeklikten emekliliğe kadar oluşturulmuş bu yarışma stratejisi kinolojik sistemin doğru bireyler yetiştirip yetiştirmediğinin kontrol edildiğinin de bir göstergesi. 

Söz gelimi 15 yaşında veteran bir köpeğin halen  zıpkın gibi ringlerde yerini alabiliyor olması, sizin zamanında ne kadar doğru bir bebek edindiğinizin, onun yaşamı boyunca ona ne kadar iyi baktığınızın  da bir göstergesi. Bir ringde bu kategorilerin hepsinde aynı ırktan köpek görmek ulusal kinolojik yapının  ne kadar gerekli olduğunun da diğer bi ispatı. Sağlıklı mutlu sosyal köpeklerin yetiştiğini görmek, hayvanların refah içinde büyüdüklerinin ve yaşlandıklarının şahidi olmak kadar keyifli bir şey olmasa gerek.

Genellikle görev köpekleri yetiştirien bir eğitmen olarak Working Class için ayrı bir parantez açmak istiyorum. Bu sınıf köpeklerin hem ırk standardı açısından yeterliliğini ölçerken aldıkları eğitimleri ( Sks Yks TYS, BH, IGP, freesbe, agility Arama Kurtarma vb… ) de belgeleyerek aslında hem onlara emek harcayan eğitmenlere değer katmakta, çalışan sınıfın kan hatlarının belirlenerek ve çalışan sınıf sınavlarının çeşitlendirilmesini sağlayarak ülkede bir kan havuzu oluşturmaktadır. Bu sınıfta yarışan köpeklerin hem iyi çalıştıklarının hem de ırkstandartlarına maksium uyum sağladıklarının da bir göstergesi,  bu kategoride yarışan köpeklerin fazlalığı ülkedeki eğitmen kalitesini ve kinolojik bilincin de br göstergesidir bana göre. 

Ne yazık ki ülke resmi kurumlarının çalışan köpekler konusunda ülkemizi yetersiz görerek sürekli yurtdışından köpek satın almaları, KIF ile ortak çalışmak yerine şeceresiz köpeklere yönelmeleri ülke kinolojisinin bizzat devlet kurumları tarafından zedelenmesi anlamına gelmektedir. 

YARIŞMA DETAYLARI

Öncelikle belirtmemiz gereken FCI a kayıtlı köpek ırklarının dahil olduğu grupların olduğu , ırkların bu gruplar içerisinde kategorize edildiğidir.( https://www.kif.org.tr/kopek-irklari/15.html)

1.GRUP – KOYUN VE SIĞIR ÇOBANI KÖPEKLER

Border Collie, Malinois, Alman Çoban Köpeği vb.

2. GRUP – MOLOSSOİD KÖPEKLER, PİNCHER VE SCHNAUZERLAR

Bulldog, Boxer, Cane Corso , Affenpincher, Giant Schnauzer vb.. ( Kangal da bu grupta yarışmaktadır) 

3.GRUP – TERRIERLER

-Airdale terrier, Bulterrier, Yorkshire Terrier vb…

4. GRUP –  DACHSHUNDLAR

5.GRUP –  SPITZ VE PRIMITIF IRKLAR 

Akita, Husky, Malamute, Japon Spitz vb.

6. GRUP – KOKU TAKİPÇİSİ AV IRKLARI 

Beagle , Dalmaçyalı, Basset Hound vb.

7. GRUP – FERMA VEREN IRKLAR 

Drahthaar, Pointer, Setter vb.

8.GRUP – RETRIEVERLAR, AV KALDIRICI VE SU KÖPEĞİ IRKLARI

Golden Retriever , Labrador Retriever, Cocker Spaniel vb.

9. GRUP EŞLİK KÖPEKLERİ VE TOY IRKLAR 

Maltese, Poodle, Pekingese, Chihuahua, Pug, French Bulldog vb.

10. GRUP – TAZILAR  

Afgan Tazısı, Borzoi, İtalyan Tazısı, Saluki vb.

Yaş grubuna göre oluşturulan yukarıdaki  kategorilerden birinde köpeğinizi yarışmaya kayıt ettirdi iseniz , sizi ve köpeğinizi  oldukça keyifli bir organizasyon bekliyor olacak , peki yarışma akışı nasıl ilerliyor bu detaylara bakmadan önce bazı terimlerin ve ünvanların açıklamalarını sizlerle paylaşmak istiyorum.

Very Promising- Çok umut vaad eden  VP

Promising- umut vaad eden                   P

Baby ve Puppy sınıfında yarışan köpekler için yapılan bir değerlendirmedir.

Excellent- mükemmel        Ex

Very good – çok iyi         VG

Good   – iyi                       G

Bayby ve pupy sınıfından sonra yarışan tüm klasmanlardaki ( Junior ,İntermediate, Open, Champoin, Working, Veteran sınıflar ) değerlendirmeler.

1-) Irk standartları yarışmasında baby clastan başlayarak önce erkek köpekler akabinde de aynı şekilde dişi köpekler yarışmaktadır. Yarışma esnasında köpekler standartlara uygunluklarına göre (VP,P- Ex, Vg, G )  hem değerlendirilir hemde sıralanırlar.( excellent 1, excellent 2 vb ) 

Bu değerlendirme ve sıralamanın ardından, her ırkın kendi kategorisinde en iyisi seçilerek ana ring tabir edilen BİS ( Best In Show ) ringine yönlendirilirler.

Söz gelimi en üst notu alan baby erkek ( VP1 erkek  )  ile baby dişi ( VP1 dişi ) birlikte değerlendirilir ve BEST BABY seçilerek ana ringte  ( BİS RİNGİ ) yarışması sağlanır.

Her ırk için Tüm kategorilerde aynı işlem yapılarak aynı ırkta her kategorinin birincisi  seçilir.

Söz gelimi open erkekler arasında EX 1 olan yani mükemmel değerlendirmesi birincilik sıralamasını alan köpeğe CAC ( Certificat d’Aptitude au Championnat) ünvanı verilir. Buna ırkın o cinsiyetine verilen ulusal birincilik diyebiliriz. 

Söz gelimi Open klasta ex 1 ve CAC alan erkek ve yine open klasta ex1 ve CAC alan dişi arasında yine ırk standardı açısından değerlendirme yapılır, bu değerlendirme sonucunda seçilen köpeğe BOB ( Best of Breed) yani ırkının en iyisi ünvanı verilerek ana ring ( Best in Show-BİS) tabir ettiğimiz ringte yarışması sağlanır.

Ulusal yarışmalarda CAC ünvanı verilirken Uluslararası yarışmalarda da CACIB ( ​​Certificat d’Aptitude au Championnat International de Beauté) ünvanı verilebilmektedir. Bu ünvanlar yarışmaların niteliğine göre belirlenmektedir. CAC ve CACIB ünvanları yetiştiriciler için oldukça önemli ünvanlardır.

Uluslararası tabir edilen CACIB yarışmaları yabancı hakemlerin katıldığı ve KIF’ın FCI’a bilgi verdiği organizasyonlardır.

CAC VE CACIB’in işleyişi yukarıdaki gibidir.

ÜNVANLAR

Köpek sahiplerinin veya yetiştiricilerin sosyal medya postlarında türkiye şampiyonu , uluslararası şampiyon, şampiyon yavruları gibi birçok post görmüşsünüzdür.

Dilerseniz bu ünvanların nasıl alındığını biraz anlatmaya çalışalım.

Daha önce CAC ünvanının ulusal birincilik unvanı olduğunu belirtmiştik. Eğer köpeğiniz ilk CAC’ı ile son CAC unvanı arasında 365+1 gün varsa ve yapılan Irk standartları yarışmalarında en az üç farklı hakemden 4 kez CAC ünvanı alırsa ULUSAL ŞAMPİYON unvanı başvurusuna hak kazanır.

CACIB ünvanının ise uluslararası birincilik olduğunu belirtmiştik. 3 farklı ülkede 3 farklı hakemden 4 adet CACIB unvanı alındıktan sonra ULUSLARARASI ŞAMPİYON ünvanı başvurusuna hak kazanılmaktadır.

Baby ve Puppy Şampiyonluklar için ise iki farklı hakemden iki kez VP1 ( very promising ) unvanı alan köpekler bu unvan için başvuru yapmaya hak kazanmış olurlar.

Junior sınıfı köpekler en az iki farklı hakemden 3 adet JCAC ( junior cac ) alırlarsa ulusal Junior şampiyonluğu unvanı başvurusu yapmaya hak kazanırlar.

Grand Şampiyonluk için ise ulusal şampiyonluk unvanı alındıktan sonra üç kez daha CAC ünvanı alınması durumunda başvuru yapılabilmektedir.

Ek yarışmalar 

Junior Handling: 7 ve 17 yaş arasındaki geleceğin yarışmacılarının şova katılmış bir köpek ile ring içinde yönlendirmeleriyle oluşan yarışmaları içermektedir. Burada amaç köpeğin ırk standartlarından daha çok, çocuk ve köpeğin ring içindeki uyumu üzerinden yapılmaktadır.

Bu yarışmanın amacı çocuklarımızı hayvansevgisi , doğa sevgisi  ve kinoloji farkındalığı konusunda yetiştirebilmek. Bir canlıyı kalabalığın arasında idare eden gençlerimizin özgüvenini inşa edebilmek , kendini ifade edebilme yeteneğini geliştirmek de ana hedeflerimizdendir.

Çiftler: Gerçekleştirilen yarışmaya katılan aynı sahibe ait ve pozitif not almış bir erkek ve aynı ırk ve çeşitten / varyasyondan bir dişi bir erkek köpeğin oluşturdukları köpek çiftlerine açık bir kategoridir.

En İyi Üretim Yerli Yavru: Türkiye’de KIF batın prosedürleri içinde üretilmiş en iyi yerli yavru yarışması. 3-9 ay arası

En İyi Üretim Yetişkin: Türkiye’de KIF batın prosedürleri içinde üretilmiş en iyi yerli yetişkin yarışması. 9 ay ve sonrası 

En iyi Üretici Grubu: Yarışmada yer almış olan aynı ırk ve çeşitten / varyasyondan, cinsiyet ayrımı olmaksızın, sahip olmasa bile aynı üretici tarafından üretilmiş (yani aynı üretici ismi ile kaydedilmiş) en az üç ve en fazla beş köpekten oluşan gruplara açık bir kategoridir.

En iyi Soy Grubu: Aynı yarışmada yer alan bir erkek ya da dişi köpek ve ondan üremiş en az üç ve en fazla beş olmak zere (ilk nesil, oğullar/kızlar) oluşan gruptan oluşur.

Çalışan sınıf:  Yarışmaya kayıtlı olmak şartıyla BH unvanı veya çalışan köpek unvanları almış olan köpekler için yapılmaktadır.

NOT: FOTOĞRAFLAR KÖPEK IRKLARI VE KİNOLOJİ FEDERASYONU 29 EKİM İSTANBUL YARIŞMASINA AİTTİR

The post DOG SHOW- IRK STANDARTLARI YARIŞMASI NEDİR ? first appeared on Göktan Eker.